تأثیر نانو ذرات اکسید روی و سولفات روی بر گونه‌های شیمیایی روی در فاز محلول خاک و همبستگی آن با غلظت و جذب روی در گندم

استفاده از نانو ذرات متفاوت در صنایع مختلف از جمله کشاورزی در حال افزایش است. از این رو ارزیابی ارتباط بین نانو ذرات فلزی و گونه‌های شیمیایی غالب عناصر فلزی در خاک نیازمند تحقیقات گسترده­ای است. به این منظور پژوهشی جهت بررسی تأثیر نانو ذرات اکسید روی و کود شیمیایی سولفات روی بر گونه­بندی روی (Zn) در فاز محلول خاک و همبستگی آن با غلظت و جذب روی در گیاه گندم، انجام گرفت. این پژوهش در شرایط گلخانه‌ای و در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار انجام شد. فاکتورهای آزمایش شامل نانو ذرات اکسید روی (ZnO NPs) به مقدار 100، 200 و 300 میلی‌گرم بر کیلوگرم، کود شیمیایی سولفات روی (ZnSO4) به مقدار 40 کیلوگرم در هکتار و تیمار شاهد بودند. در انتهای دوره کشت برخی ویژگی­های شیمیایی خاک، غلظت و جذب روی در گیاه اندازه­گیری شد. به منظور پیش‌بینی گونه‌های شیمیایی غالب روی در فاز محلول خاک، بعد از استخراج عناصر محلول خاک، از برنامه گونه­بندی ژئوشیمیایی visual MINTEQ استفاده شد. نتایج نشان داد که pH محلول خاک، روی قابل دسترس خاک و کربن آلی محلول خاک تحت تأثیر تیمارهای آزمایش قرار گرفتند. نانو ذرات اکسید روی به طور معنی‌داری pH خاک را کاهش دادند. همچنین، این نانو ذرات موجب افزایش کربن آلی محلول و روی قابل دسترس خاک شدند. بیشترین مقدار گونه آزاد روی (Zn2+) در تیمار نانو ذرات اکسید روی به مقدار 300 میلی‌گرم در کیلوگرم خاک بدست آمد. نانو ذرات اکسید روی و کود شیمیایی سولفات روی، غلظت گونه روی پیوند یافته با ماده آلی محلول (Zn-DM) را به‌طور معنی‌داری در مقایسه با تیمار شاهد افزایش دادند. همچنین نتایج نشان داد که همبستگی مثبت و معنی­داری بین گونه­های Zn2+ و Zn-DOM با غلظت و جذب روی در بخش­های مختلف گندم وجود دارد.